Formaldehyde trong gỗ công nghiệp – quy chuẩn, tác hại và cách phòng tránh

Formaldehyde là một chất gây ô nhiễm không khí và có thể gây hại cho sức khỏe con người. Trong ngành công nghiệp gỗ, formaldehyde thường được sử dụng để sản xuất gỗ công nghiệp nhằm cải thiện đặc tính của sản phẩm.

Tuy nhiên, việc sử dụng chất này cũng đồng nghĩa với việc tiềm ẩn nguy cơ đối với sức khỏe người tiêu dùng và người lao động trong ngành công nghiệp gỗ.

Bài viết này, An Thành Furniture sẽ điểm qua quy chuẩn liên quan đến formaldehyde trong gỗ công nghiệp, những tác hại của chất này đối với sức khỏe, cũng như các cách phòng tránh hiệu quả.

Tổng quan về formaldehyde và gỗ công nghiệp

Formaldehyde (HCHO) là một hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) không màu, có mùi hăng và dễ cháy. Nó được sản xuất công nghiệp với số lượng lớn và được sử dụng trong một loạt các sản phẩm, bao gồm cả gỗ công nghiệp.

Gỗ công nghiệp là loại gỗ được sản xuất bằng cách sử dụng các loại keo, chất kết dính và các thành phần khác để liên kết các sợi gỗ hoặc các mảnh gỗ lại với nhau. Formaldehyde thường được sử dụng làm chất kết dính trong sản xuất gỗ công nghiệp vì nó có khả năng liên kết các sợi gỗ và tạo ra độ bền cho sản phẩm.

Các loại gỗ công nghiệp phổ biến

Các loại gỗ công nghiệp phổ biến hiện nay bao gồm:

• Gỗ MDF (Medium Density Fiberboard): Là loại gỗ công nghiệp được làm từ các sợi gỗ và chất kết dính, ép thành tấm ở nhiệt độ cao.
• Ván ép: Được làm bằng cách ép các sợi gỗ và chất kết dính thành tấm.
• Ván sợi gỗ cứng: Sử dụng các sợi gỗ cứng và chất kết dính để tạo thành tấm ván.
• Gỗ dán: Dùng keo để dán các lớp gỗ tự nhiên hoặc gỗ công nghiệp thành tấm.

Các loại gỗ công nghiệp trên thường được sử dụng phổ biến trong sản xuất và thi công nội thất, vách ngăn, sàn gỗ công nghiệp.

Công dụng của formaldehyde trong sản xuất gỗ

Formaldehyde có một số công dụng quan trọng trong sản xuất gỗ công nghiệp:

• Làm chất kết dính: Formaldehyde có khả năng liên kết các sợi gỗ với nhau tạo thành cấu trúc chắc chắn.
• Tăng cường độ bền: Formaldehyde giúp tăng độ bền, độ cứng cho các sản phẩm gỗ công nghiệp.
• Chống ẩm mốc, mối mọt: Formaldehyde có tác dụng bảo quản gỗ, ngăn ngừa mối mọt và ẩm mốc phát triển.
• Cải thiện độ gia công: Formaldehyde giúp gỗ dễ gia công và hoàn thiện bề mặt.

Nhờ những công dụng trên, hầu hết các loại gỗ công nghiệp hiện nay đều sử dụng một lượng nhất định formaldehyde trong quá trình sản xuất.

Các hợp chất formaldehyde trong gỗ

Có 2 hợp chất formaldehyde phổ biến được sử dụng trong sản xuất gỗ công nghiệp:

• Formaldehyde tự do: Là các phân tử formaldehyde tồn tại dưới dạng độc lập. Formaldehyde tự do dễ bay hơi và có độc tính mạnh.
• Formaldehyde liên kết: Là các phân tử formaldehyde được liên kết với các hợp chất khác như urea formaldehyd, phenol formaldehyd. Formaldehyde liên kết ít bay hơi và độc tính thấp hơn.

Hàm lượng và tỷ lệ formaldehyde tự do/liên kết trong gỗ công nghiệp phụ thuộc vào quy trình sản xuất và loại keo được sử dụng.

Tác hại của formaldehyde đối với sức khỏe con người

Formaldehyde có thể gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe con người, bao gồm:

Các tác hại trực tiếp

• Kích ứng mắt, mũi và họng, gây chảy nước mắt, hắt hơi và đau họng.
• Kích ứng da, gây đỏ da, ngứa và phát ban.
• Gây khó thở, ho và hen suyễn ở những người nhạy cảm.
• Gây đau đầu, chóng mặt và buồn nôn.

Các tác hại lâu dài

• Làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư mũi họng, amidan và máu.
• Gây tổn thương ADN và dị tật bẩm sinh.
• Ảnh hưởng xấu tới chức năng gan, thận.
• Gây mẫn cảm quá mức đối với các kích thích gây dị ứng, hen suyễn.

Mức độ tác hại của formaldehyde tùy thuộc vào nồng độ và thời gian tiếp xúc. Tiếp xúc nồng độ cao trong thời gian ngắn có thể gây tử vong.

Nguy cơ đối với trẻ em và phụ nữ mang thai

Trẻ em và phụ nữ mang thai đặc biệt nhạy cảm với tác hại của formaldehyde. Sự tiếp xúc với formaldehyde ở những đối tượng này có thể gây ra:

• Biến chứng thai sản, sảy thai, sinh non.
• Dị tật bẩm sinh, chậm phát triển cho thai nhi.
• Nhiễm độc cho thai nhi gây tổn thương não bộ và hệ thống miễn dịch.
• Gây viêm phổi, hen suyễn và các bệnh hô hấp khác ở trẻ nhỏ.

Do đó, việc giới hạn tiếp xúc formaldehyde đối với trẻ em và phụ nữ mang thai là hết sức cần thiết.

Các loại formaldehyde thường gặp trong gỗ công nghiệp

Có nhiều loại formaldehyde khác nhau có thể được sử dụng trong sản xuất gỗ công nghiệp, bao gồm:

Formaldehyde nguyên chất

Đây là loại formaldehyde tinh khiết nhất, thường ở dạng khí hoặc dung dịch nước 37-50%. Formaldehyde nguyên chất có độc tính cao nhất trong các dạng formaldehyde.

Formaldehyde urea

Là sản phẩm phản ứng giữa formaldehyde và urea (urê). Các hợp chất urea formaldehyde (UF) thường được dùng làm chất kết dính trong gỗ. Chúng có thể giải phóng ra formaldehyde dạng khí khi bị phân hủy do tác động của nhiệt độ và ẩm.

Các polyme formaldehyde

Là các hợp chất polymer hóa từ formaldehyde như phenol formaldehyd (PF), melamine formaldehyd (MF), … Chúng được sử dụng phổ biến làm keo dán gỗ công nghiệp và vẫn có thể giải phóng một lượng nhỏ formaldehyde.

Tiêu chuẩn phát thải formaldehyde trong gỗ công nghiệp

Tiêu chuẩn phát thải formaldehyde trong gỗ công nghiệp được quy định bởi nhiều tổ chức khác nhau trên thế giới. Một số tiêu chuẩn phổ biến bao gồm:

Tiêu chuẩn California Air Resources Board (CARB)

Đây là tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhất về phát thải formaldehyde trong gỗ công nghiệp hiện nay. CARB phân loại các sản phẩm gỗ công nghiệp thành 2 nhóm:

• Nhóm 1: Hàm lượng formaldehyde phát thải < 0.11 ppm.
• Nhóm 2: Hàm lượng formaldehyde phát thải từ 0.12 – 0.13 ppm.

Sản phẩm gỗ công nghiệp muốn xuất khẩu vào thị trường California bắt buộc phải đạt tiêu chuẩn CARB nhóm 1.

Tiêu chuẩn Châu Âu EN 13986

Tiêu chuẩn này phân loại gỗ công nghiệp thành 3 Class dựa theo hàm lượng formaldehyde phát thải:

• Class E0: ≤ 0.124 mg/m3 không khí
• Class E1: 0.124 – 0.24 mg/m3 không khí
• Class E2: 0.24 – 0.36 mg/m3 không khí

Trong đó E0 là tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhất, tương đương CARB.

Các phương pháp kiểm nghiệm hàm lượng formaldehyde trong gỗ công nghiệp

Có nhiều phương pháp khác nhau được sử dụng để kiểm nghiệm hàm lượng formaldehyde trong gỗ công nghiệp:

Phương pháp buồng thí nghiệm

Đây là phương pháp kiểm nghiệm hàm lượng formaldehyde trong gỗ công nghiệp phổ biến nhất. Trong phương pháp này, mẫu gỗ công nghiệp được đặt trong một buồng thí nghiệm kín và được làm nóng đến nhiệt độ nhất định. Sau đó, không khí trong buồng thí nghiệm được thu thậ ## Biện pháp giảm thiểu phát thải formaldehyde trong gỗ công nghiệp

Có nhiều biện pháp khác nhau có thể được sử dụng để giảm thiểu phát thải formaldehyde trong gỗ công nghiệp, bao gồm:

Sử dụng các loại keo và chất kết dính có hàm lượng formaldehyde thấp

• Chọn các loại keo E0, E1 để sản xuất gỗ công nghiệp.
• Sử dụng các hợp chất polyme thay thế formaldehyde như Canxi clorua (CaCl2) và Magie clorua (MgCl2).
• Nghiên cứu các loại keo formaldehyde thân thiện môi trường từ nguồn nguyên liệu tự nhiên.

Ép gỗ công nghiệp ở nhiệt độ và độ ẩm thấp

• Giảm thiểu độ ẩm xuống dưới 10% và nhiệt độ ép dưới 150 độ C giúp hạn chế phát thải formaldehyde.

Xử lý khử formaldehyde sau sản xuất

• Sử dụng công nghệ chiếu xạ gamma, tia cực tím để phá vỡ các phân tử formaldehyde trong gỗ công nghiệp.
• Xử lý bằng axit hoặc bazơ mạnh để trung hòa formaldehyde.
• Phủ lên bề mặt ván ép một lớp sơn hoặc veneer tự nhiên để giữ lại khí formaldehyde.

Những lưu ý khi sử dụng gỗ công nghiệp có chứa formaldehyde

Khi sử dụng gỗ công nghiệp có chứa formaldehyde, cần lưu ý một số điều sau:

• Chọn mua các sản phẩm gỗ công nghiệp có công bố tiêu chuẩn về formaldehyde như E0, E1, CARB, F**
• Tránh sử dụng gỗ công nghiệp trong không gian kín, tốt nhất nên để tại khu vực thoáng mát.
• Trong nhà nên bố trí cây xanh để hấp thụ formaldehyde và cải thiện không khí.
• Vệ sinh bề mặt gỗ công nghiệp định kỳ bằng các dung dịch tự nhiên như giấm, baking soda.
• Không dùng gỗ công nghiệp cho đồ chơi trẻ em hoặc tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.

Các quy định về quản lý formaldehyde trong sản xuất và kinh doanh gỗ công nghiệp

Ở Việt Nam, hoạt động quản lý formaldehyde trong gỗ công nghiệp được quy định trong một số văn bản pháp luật chính như:

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về formaldehyde

Quy định giới hạn hàm lượng phát thải formaldehyde cho phép trong sản phẩm gỗ và môi trường sản xuất. Các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh gỗ công nghiệp phải tuân thủ các quy định này.

Nguồn: https://ttpcert.com.vn/2021/01/04/quy-chuan-qcvn012017-bct-quy-chuan-ky-thuat-quoc-gia-qcvn-012017-bct-ve-muc-gioi-han-ham-luong-formaldehyt-va-cac-amin-thom-chuyen-hoa-tu-thuoc-nhuom-azo-trong-san-pham-det-may/

Nghị định 113/2017/NĐ-CP

Quy định chi tiết về quản lý hoạt động kinh doanh hóa chất. Các hóa chất thuộc Danh mục hóa chất độc phải được cấp phép mới được phép sản xuất, kinh doanh.

Theo đó, hoạt động sản xuất, kinh doanh formaldehyde phải đáp ứng đầy đủ các quy định về cấp phép.

Nguồn: https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=191406

Nghị định 40/2019/NĐ-CP

Sửa đổi bổ sung một số quy định liên quan đến điều kiện đầu tư, kinh doanh vật liệu xây dựng.

Trong đó bổ sung các tiêu chí về khí thải, nước thải đối với dây chuyền sản xuất gỗ công nghiệp nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường.

Nguồn: https://vanban.chinhphu.vn/default.aspx?pageid=27160&docid=197011

Tương lai của gỗ công nghiệp trong bối cảnh kiểm soát formaldehyde

Trong bối cảnh luật kiểm soát formaldehyde ngày một khắt khe, ngành công nghiệp gỗ cần chuyển đổi để thích ứng với xu thế xanh và bền vững. Có một số xu hướng có thể nhận thấy:

• Phát triển các sản phẩm gỗ công nghiệp thân thiện môi trường, không chứa hoặc rất ít formaldehyde. Sử dụng các hợp chất liên kết thay thế an toàn hơn như Canxi clorua, Magie clorua.
• Nghiên cứu ứng dụng công nghệ xử lý khử formaldehyde hiệu quả như chiếu xạ, xử lý bằng axit/kiềm, phủ lớp vật liệu rào chắn…
• Hợp tác với Viện nghiên cứu, các trường Đại học ngành Lâm sinh để phát triển những loại cây trồng chuyên dùng, nguyên liệu tái tạo cho sản xuất gỗ công nghiệp thân thiện với môi trường.
• Đầu tư đổi mới trang thiết bị, công nghệ để nâng cao hiệu quả sản xuất, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.

Kết luận

Như vậy, có thể thấy formaldehyde có những tác dụng quan trọng trong sản xuất gỗ công nghiệp. Tuy nhiên, việc sử dụng formaldehyde cũng tiềm ẩn những nguy cơ môi trường và sức khỏe.

Do đó, các tiêu chuẩn và quy định kiểm soát formaldehyde ngày càng chặt chẽ. Các doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định và đầu tư công nghệ xanh để đảm bảo phát triển bền vững.

Người tiêu dùng cũng cần lựa chọn mua các sản phẩm gỗ công nghiệp đạt tiêu chuẩn về formaldehyde và có nhãn sinh thái. Đồng thời, cần đảm bảo thông thoáng và vệ sinh sản phẩm gỗ thường xuyên trong quá trình sử dụng.